Gayrimenkul hukuku, taşınmaz malların (arazi, arsa, ev, bina vb.) alım-satımı, kiralanması, kullanımı, yönetimi ve devri ile ilgili kuralları ve işlemleri düzenleyen hukuk dalıdır. Bu hukuk dalı, taşınmaz malların mülkiyeti ve bu mülkiyetten doğan hak ve yükümlülükleri kapsamaktadır. İşte gayrimenkul hukukunun temel kavramları:

1. Taşınmaz Mal (Gayrimenkul): Arazi ve bu arazi üzerinde bulunan yapılar (ev, bina, fabrika vb.) gibi yer değiştiremeyen mallardır. Taşınmazlar, tapu siciline kayıtlıdır.

2. Tapu: Taşınmaz malın mülkiyetini gösteren resmi belgedir. Tapu sicilinde kayıtlı olan bu belge, taşınmazın sahibi olduğunu kanıtlar.

3. Mülkiyet Hakkı: Bir kişinin, taşınmaz mal üzerinde sahip olduğu kullanım, yararlanma ve tasarruf etme yetkilerini içerir. Mülkiyet hakkı, sahibine taşınmazı dilediği gibi kullanma ve başkalarına devretme hakkı verir.

4. Kiracılık Hakkı: Bir kişinin (kiracı), belirli bir süre için ve belirli bir bedel karşılığında taşınmaz malı kullanma hakkıdır. Kiracılık hakkı, kira sözleşmesiyle düzenlenir.

5. Kira Sözleşmesi: Kiralayan ile kiracı arasında yapılan ve kiracının taşınmazı belirli bir süre için kullanma hakkını ve bu kullanım karşılığında ödeyeceği bedeli belirten sözleşmedir. Kira sözleşmesi, tarafların hak ve yükümlülüklerini düzenler.

6. Ecrimisil: Taşınmaz malın haksız işgal edilmesi durumunda, mal sahibinin işgalciye karşı talep edebileceği tazminattır. Ecrimisil, taşınmazın kullanımı sonucu elde edilmesi gereken gelir üzerinden hesaplanır.

7. İpotek: Taşınmaz malın, bir borcun teminatı olarak gösterilmesidir. Borcun ödenmemesi durumunda alacaklı, ipotekli taşınmazı satma ve alacağını bu satıştan tahsil etme hakkına sahiptir.

8. Kamulaştırma: Devletin, kamu yararı amacıyla, bedelini ödemek koşuluyla özel mülkiyette bulunan taşınmaz malları zorla satın almasıdır. Kamulaştırma, genellikle altyapı projeleri gibi kamu hizmetleri için yapılır.

9. Kat Mülkiyeti: Bir binanın bağımsız bölümleri üzerinde kurulan mülkiyet hakkıdır. Kat mülkiyeti, apartman daireleri veya iş yerleri gibi bağımsız bölümlerin mülkiyetini ve ortak alanların kullanımını düzenler.

10. İrtifak Hakkı: Bir taşınmazın, başka bir taşınmaz lehine veya gerçek/tüzel kişi lehine belirli bir şekilde kullanılması hakkıdır. Örneğin, bir yol irtifakı, bir taşınmazın üzerinden geçiş hakkı tanır.

11. Şufa (Önalım) Hakkı: Bir taşınmazın satılması durumunda, öncelikli olarak belirli kişilere (örneğin, komşu arazi sahibi) satın alma hakkı tanıyan haktır. Şufa hakkı, taşınmazın satış bedeli üzerinden kullanılır.

12. Muvazaa: Tarafların, üçüncü kişileri aldatmak amacıyla gerçek iradelerine uymayan görünüşte bir işlem yapmalarıdır. Gayrimenkul hukukunda muvazaa, genellikle vergi kaçırma veya borç gizleme gibi durumlar için yapılır.

13. Kat İrtifakı: Bir arsa üzerinde ileride inşa edilecek bağımsız bölümler için kurulan geçici mülkiyet hakkıdır. Kat irtifakı, inşaat tamamlandığında kat mülkiyetine dönüşür.

Gayrimenkul hukuku, taşınmaz malların güvenli ve düzenli bir şekilde kullanılması, devredilmesi ve korunmasını sağlayarak toplumsal düzeni ve ekonomik istikrarı destekler. Taşınmaz mal işlemleri genellikle yüksek değerli olduğundan, bu alandaki hukuki düzenlemeler ayrıntılı ve titizdir.